GOSHA RUBCHINSKIY: Rusland na de val van het IJzeren Gordijn

Het westerse beeld van Rusland, of in elk geval in Amerika, is die van de aartsvijand. Tijdens de Koude Oorlog werd de wereld verdeeld tussen twee grootmachten, terwijl de rest van de wereld als een kind gevangen zat tussen twee ruziënde ouders die dreigden nucleaire wapens op elkaar af te vuren. Kapitalisme tegen communisme, oost tegen west. Na de val van het ijzeren gordijn en het einde van de koude oorlog leek het westen te hebben ‘gewonnen’, maar nog steeds zijn de relaties tussen Rusland en de rest van het westen instabiel. Rusland lijkt maar niet de rol van de vijand tegenover het westen te willen loslaten, ook al is het land lang niet meer zo intimiderend als voorheen.

Het leven in Rusland na de val van de Berlijnse muur en het sterven van de Sovjet-Unie was zwaar en chaotisch. Eigendommen die eerst toebehoorden aan de staat werden niet teruggegeven aan het volk, maar verdeeld over een klein groepje mensen met de juiste connecties, de huidige oligarchen, die in feite de macht hadden in het land. De nieuwe regering had problemen met het vastgrijpen van de teugels van het land, waardoor alles uit de hand raakte. Er heerste bijna een soort maffiastaat, waarbij ondernemers geld moesten betalen voor bescherming en criminaliteit in overvloed aanwezig was. 

Jongeren in deze tijd leefden dus in een omgeving waar de geluiden van het oude regime nog steeds luid klonken, maar er nu wel meer toegang was tot de westerse cultuur. Door de sociaal-politieke staat van het land ontstond er onder jongeren een verlangen naar escapisme. Er ontwikkelde zich een zeer speciale, originele jeugdcultuur van skaters, muzikanten en artiesten die Russische iconografie, traditie en gebruiken mengden met westerse genres en kunstvormen die tot dan toe verboden waren. 

En dit brengt ons bij Gosha Rubchinskiy (Гоша Рубчинский). Geboren in 1984 te Moskou als Georgiy Aleksandrovich Rubchinskiy was hij al van jongs af aan geobsedeerd met mode en fotografie en was vastberaden om hiermee carrière te maken. Aangezien hij zeven was toen de koude oorlog eindigde, groeide hij op in het klimaat wat ik zojuist heb beschreven. Hieruit trok hij dan ook de meeste inspiratie voor zijn latere ontwerpen. Echter startte Gosha zijn carrière niet als modeontwerper, maar als fotograaf. Het overgrote deel van zijn creatieve output zijn dan ook foto’s.  

In zijn vroegste foto’s komt al gelijk een duidelijke creatieve visie naar voren. Hij fotografeert vrijwel uitsluitend Russische tienerjongens, skaters en punks. Zijn werk is rauw, authentiek en biedt een geromantiseerd beeld op het leven van deze jongeren en het klimaat waarin ze leven. In zijn foto’s zijn dus voornamelijk jongens met vaak kaalgeschoren hoofden en kwetsbare blikken in kleding geïnspireerd op rave en punk-culturen uit de jaren 80 en 90 te zien. Onafhankelijk van welke mediavorm hij gebruikt, hij lijkt altijd op te komen voor de Russo-Slavische cultuur. Of het nou Sovjet-era iconografie is of een diverse verzameling van muziek van Russische artiesten, van Stravinsky tot t.A.T.u, hij gebruikt het allemaal in zijn werken. Bepaalde specifieke inspiratiebronnen zijn bijvoorbeeld de werken van Igor Malevitsj, Sovjet-era films, Russisch-orthodoxe beeldtaal en andere iconen uit de Russische beeldtraditie. 

Links: Suprematistische Compositie, 1916, Kazimir Malevitsj / Rechts: Gosha Rubchinskiy F/W 2017

Nu moet gezegd worden dat Gosha niet echt in de klassieke traditie van modeontwerpers valt, aangezien hij de focus legt op individuele kledingstukken in plaats van op traditionele modeshows. Dit komt mede door de soort kleding die hij maakt, vaak simpele alledaagse stukken zoals spijkerjasjes, T-shirts of trainingspakken. 

GOSHA RUBCHINSKIY – Herfst/Winter 2017 Show

Een voorbeeld is zijn eerste show in 2008, waarin hij skaters en getatoeëerde hangjongeren in sportieve, nostalgische ensembles in het Sokolni Stadium in Moskou liet lopen. Kleren waren bedekt met stekels en de tweehoofdige adelaar, het symbool van Russische macht, kwam meerdere keren langs. “империя зла”, “imperium van kwaad”, de naam van de show stond geprint op stukken uit de collectie. Deze eerste show was het begin van een trilogie, waarvan zijn volgende shows ook deel van uitmaakten. Alle drie deze shows lieten een soortgelijke jeugdige uitvoering, styling en aankleding zien. Waarvan er een in een sportschool werd gehouden en de andere, “Рассвет не за горами”, “De zonsopgang is niet ver achter de bergen”, uit een film, een verzameling foto’s en de show zelf bestond. Selecte stukken uit deze collecties verschenen zelfs in een warenhuis in Moskou.

Details uit de eerste drie collecties van Gosha Rubchinskiy

De naam van zijn eerste show “imperium van kwaad” verwijst naar een speech van Ronald Reagan waarin hij de toenmalige Sovjet-Unie omschrijft als een kwaadaardig imperium. 

Deze kijk vanuit het westen op Rusland is ook een van de redenen waarom Gosha’s ontwerpen als een bom insloegen. Hij mijnde een bepaalde esthetiek die tot die tijd nog niet was gebruikt. Zijn beeldtaal was nieuw, vers en provocatief. Nadat hij in 2012 een partnership met Japans modehuis Comme des Garçons begon, vlogen zijn kledingstukken van de rekken af. Dit kwam na een periode van weinig activiteit voor het merk, aangezien winstmarges voor kleinschalige designers niet al te hoog waren. Met de logistiek van Comme des Garçons achter zich kon hij nu eindelijk consistent collecties uitbrengen. Iedere zogeheten ‘drop’ die hij deed was binnen enkele uren uitverkocht. Meerdere succesvolle shows in Parijs deden zijn faam alleen maar doen groeien. 

Collaboraties tussen Gosha Rubchinskiy en (van links naar rechts) Fila, Burberry en Adidas

De afzet raakte eenheden in de tien duizenden en alle ogen stonden op Gosha gericht. Hij lanceerde een diffusie lijn genaamd PACCBET, gericht op skaters. Collaboraties met Fila, Burberry en Adidas waren razend populair. Tijdens zijn langdurige samenwerking met Adidas ontwierp hij in 2018 ook kits voor het WK in Rusland. Maar plotseling kondigde Gosha in 2018 aan om uit het fashion circuit te stappen. Hij zei zo ook gedag tegen de pr-machine die fashion week heet. Wat precies zijn plan voor het merk was is nog onduidelijk, omdat kort na die aankondiging enorm serieuze beschuldigingen boven water kwamen. Een paar minderjarige jongens kwamen naar voren en beschuldigden Gosha van pedofilie, met als bewijs wat chats tussen hen en de designer waarin hij hen ogenschijnlijk voor naaktfoto’s vroeg. 

Deze controverse bracht zijn carrière tot een eind en lijkt zijn reputatie voor altijd onherroepelijk geschaad te zijn. Recentelijk is hij weer opgedoken als de creatief directeur van Yeezy, het kledinglabel van polariserende artiest Ye. Zijn onmiskenbare stijl heeft hier dus voor de komende tijd asiel gevonden.