Match in het Museum: Élisabeth Vigée Le Brun

Hebben jullie dat ook wel eens? Je loopt rond in een museum en plotseling hangt daar om de hoek het perfecte portret. Het is liefde op het eerste gezicht. Tijd om het werk goed te bestuderen is er echter niet, want jouw compagnons trekken je al ongeduldig aan je mouw om verder te lopen. Gelukkig bestaat er deze rubriek, die jou vertelt wat je altijd al had willen weten over deze prachtverschijnselen. Is het uiteindelijk een match, of toch niet?  

Vandaag in Match in het Museum een zelfportret van een Franse art babe. Voluit heet ze Élisabeth Louise Vigée Le Brun. Ze is hier 27 jaar oud en bevindt zich zo’n 416 kilometer van Nijmegen. Ze was 178 jaar geleden voor het laatst actief.

Élisabeth verkeert graag in hogere kringen. Zo werkt ze als portrettiste voor het Franse hof en heeft ze een groot deel van de Parijse beau monde al voor haar schildersezel gehad. Ook zelf staat Élisabeth graag in de belangstelling. Verschillende kunstenaars prijzen haar om haar schoonheid en ze staat dan ook regelmatig model voor een portret of buste. Daarnaast is Élisabeth erg modebewust; graag kleedt ze zich in lichte, kleurrijke jurken zoals je ook op haar zelfportret kan zien. Alleen met haarpoeder moet je oppassen. Hoewel ze zich er op haar zelfportret mee afbeeldt, was mevrouw er eigenlijk allergisch voor. Naar eigen zeggen heeft zij er daardoor voor gezorgd dat het cosmetische product in de loop van de jaren tachtig van de achttiende eeuw uit de mode raakte onder jonge vrouwen. Zelf denken we dat Élisabeth zich hier schuldig maakt aan een lichte vorm van zelfpromotie.

Naast knap en modebewust is Élisabeth ook slim en goed in haar vak. Vanaf haar vijftiende heeft ze al een eigen atelier waar ze mensen portretteert. In 1783 wordt haar carrière bezegeld, wanneer ze wordt toegelaten tot de Académie royale de peinture et de sculpture, de officiële kunstacademie van pre-revolutionair Frankrijk. We kunnen dan ook zien dat Élisabeth haar klassiekers kent. Dit zelfportret is bijvoorbeeld geïnspireerd op een schilderij van Peter Paul Rubens (1577-1640). Op een reis door de Nederlanden ziet Élisabeth Rubens portret van Susanna Lunden (1622), bijgenaamd De Strohoed. Het grappige van dit werk is echter dat de geportretteerde helemaal geen strohoed draagt, maar een vilten hoed. Élisabeth schildert haar zelfportret als reactie op het portret van Rubens, maar dit keer wél met strohoed. Opvallend zijn de gelijkenissen tussen de oorbellen en de blauwe achtergrond. Waar Susanna echter een beetje schichtig weg lijkt kijken – met haar hoofd gebogen en haar ogen naar boven gericht – kijkt Élisabeth ons recht aan. Het recht aankijken van de beschouwer is in de portretkunst iets heel gewaagds, enkel voorbehouden aan koningen of Bijbelse figuren. Door dit toch zo te doen straalt Élisabeth trots en zelfvertrouwen uit als kunstenares.

Voor je met Élisabeth op date gaat is het belangrijk ook nog even wat over haar liefdesleven te weten. In 1776 trouwt ze met de kunsthandelaar Jean-Baptiste-Pierre Le Brun (1748-1813). In eerste instantie is de omgeving van Élisabeth het hier niet mee eens, omdat Jean-Baptiste bekend staat als rokkenjager en gokker. Maar ook Élisabeth blijkt niet van onbesproken gedrag te zijn. Zo verschijnt in 1789 een reeks liefdesbrieven tussen haar en de minister van financiën Charles Alexandre de Calonne (1734-1802), voor wie Élisabeth een aantal jaar eerder een prachtig portret maakt. Of deze liefdesbrieven waar zijn of vervalst, is nooit bekend geworden. Al denken wij dat Élisabeth best open staat voor het eten van een beschuitje met iemand anders dan haar man.

Wat denk jij? Zou jij naar rechts swipen voor Élisabeth? Laat het ons weten!

Heb jij nou ook een portret dat je graag in deze rubriek wil zien langskomen? Stuur ons een DM op Instagram of bericht ons persoonlijk. Vertel waarom jij vindt dat dit portret jouw match is en wie weet wijden we er wel een ARTikel aan. De redactie van de ARTillerie bestaat uit Sophie van Rooij, Sem Winkel, Jacqueline Bionda en Luuk Spee.