Een Schilderij voor Waaghalzen: Koorddans van Ernst Ludwig Kirchner

Sta jij ook altijd zo op je benen te trillen zodra je je hoger dan drie meter boven de grond bevindt? Dan zou het best wel eens zo kunnen zijn dat je hoogtevrees hebt. Hoge gebouwen zijn dan natuurlijk helemaal niks, maar de grootste nachtmerrie is misschien wel koorddansen. Ernst Ludwig Kirchner (1880-1938) is degene die dit duizelingwekkende spektakel heeft weergegeven in het kunstwerk dat deze maand door de OSK wordt uitgelicht, genaamd Koorddans.

Al vanaf jonge leeftijd had Kirchner kunstzinnige ambities. Zijn ouders steunden hem hierin, maar vonden ook dat hij eerst een ‘waardige’ opleiding moest afronden. Daarom begon Kirchner in 1901 met de studie bouwkunde in Dresden.  In 1905 ging Kirchner toch zijn droom achterna en stichtte hij een kunstenaarsgroep samen met Karl Schmidt-Rottluff, Fritz Bleyl en Erich Heckel:drie andere studenten. Deze groep zou bekend staan als Die Brücke, één van de belangrijkste bijdragers aan de Duitse expressionistische schilderkunst. Die Brücke (de brug) slaat op een werk van Friedrich Nietzsche waarin hij met een brug de overgang van het verleden naar de toekomst visualiseert. De kunstenaars van Die Brücke haalden inspiratie uit het verleden, zoals de kunst van Albrecht Dürer, maar keken ook naar contemporaine kunst. De kunstenaarsgroep wilde de schakel zijn naar de kunst van de toekomst. 

In de vroege jaren waarin Die Brücke als groep samenwerkte zien we dat het soms moeilijk is om de werken van de leden uit elkaar te houden. Ze hielden zich namelijk erg vast aan de collectieve stijl waarin ze allemaal werkten. Felle kleuren, dikke zwarte lijnen en hoekige figuren vallen hieronder. Maar ook de thema’s van hun kunstwerken kwamen overeen. Deze bestonden veelal uit de natuur, het stadsleven en het vrouwelijk naakt. In 1913 kwam er een einde aan Die Brücke, waarna de kunstenaars ieder hun eigen stijl meer konden gaan ontwikkelen.

Tussen 1908 en 1910 schilderde Kirchner het schilderij dat deze maand centraal staat bij de OSK: Koorddans. Op de voorgrond zien we twee vrouwen koorddansen. De linker vrouw draait een bord rond op een stok. De waaghals rechts tilt haar linkerbeen boven haar hoofd. Dit kan niet eenvoudig zijn en dat weet de schilder over te brengen door rondom deze figuren lijnen te schilderen die lijken te vibreren. De dames doen erg hun best om hun evenwicht te behouden. Eén geruststelling is er wel. Als de dames vallen zal de impact hiervan waarschijnlijk niet fataal zijn. Het lijkt er namelijk op dat ze zich in een oefeningsruimte bevinden, met het koord op slechts een kleine hoogte van de grond af. Op de achtergrond zien we namelijk een andere vrouw die druk bezig is met haar kapsel, terwijl ze op een stoel zit die even hoog is als de hoogte waarop het koord hangt. 

De omgeving waarin deze duizelingwekkende voorstelling zich afspeelt is overwegend roze. De felle kleur straalt je tegemoet en staat in een mooi contrast met de zwarte pakjes die de acrobaten dragen. Als je dit spectaculaire schilderij graag in het echt wilt zien zullen de personen met hoogtevrees en vliegangst toch wat extra moeite moeten doen. Het schilderij hangt namelijk in de Neue Galerie in New York. Niet bepaald om de hoek dus.