Een kleine wandeling door de geschiedenis van de schoen

We kennen allemaal het sprookje Assepoester. Haar verhaal kwam ten einde door een glazen muiltje dat alleen zij paste. Althans, dat is hoe wij het verhaal kennen. Er zijn ook versies waarin Assepoesters schoen gemaakt is van bont! Dit zette mij aan het denken. Wat zou er gebeuren als we met Assepoester een reis door de tijd maken? Welke soorten schoeisels zou de prins haar dan aangeboden kunnen hebben? En welke zou hij zelf dragen? Daarom maken we in het ARTikel van deze week een kleine wandeling door de geschiedenis van de schoen.

Het Romeinse Rijk (0-200)

Schoenen die in het Romeinse Rijk veel gedragen werden waren de Caligae. Deze sandalen waren specifiek bedoeld voor de Romeinse legionairs. Hoewel het in het eerste opzicht misschien niet zo lijkt, is deze schoen toch verrassend stevig . Dat komt door het materiaalgebruik. De zolen van de sandalen bestaan namelijk uit drie lagen rundleer die aan elkaar genaaid zijn. Ook zitten er metalen spijkers aan de onderkant van de zool, die zorgen voor extra grip tijdens het lopen. Deze spijkers worden clavi genoemd. Het doet daarmee erg denken aan de hedendaagse voetbalschoen. Ondanks de stevigheid van de schoen waren ze wel regelmatig aan vervanging toe. Daarom kreeg elke soldaat drie paar schoenen per jaar. De Caligae werd gesloten door een lange leren riem om de enkels te binden. Soldaten konden er voor kiezen om zowel wel als geen sokken in deze sandalen te dragen. Op een gegeven moment werden deze schoenen ook gebruikt door burgers op het platteland en in de steden. Men verfde ze in allerlei kleuren en kon ze rijkelijk decoreren, waardoor iedere Romeinse burger een zowaar fashion statement kon maken met hun schoeisel. 

De vijftiende eeuw 

De meeste kenmerkende schoen van de late middeleeuwen is misschien wel de Poulaine – of Krakau. Deze puntige instappers worden zo genoemd omdat men dacht dat de stijl afkomstig was uit Polen. Op schilderijen uit de vijftiende eeuw is te zien dat zowel welgestelde mannen als vrouwen deze flamboyante schoen droegen, al hadden mannen wel een langere en extravagantere punt dan de dames. Om de schoen zijn vorm te laten behouden werd hij gevuld met zacht materiaal. In Londen deed men dit met mos. Wie meer te besteden had kon ervoor kiezen om een gouden of zilveren ketting aan het uiteinde van de schoen te bevestigen, die vervolgens aan een band onder de knie vastgemaakt werd. Ook ruiters in het leger droegen dit opmerkelijke stukje schoeisel. Om hun voeten te beschermen hadden zij metalen Poulaines, die uiteraard ook zo’n scherpe punt hadden. Er zijn zelfs legendes dat de legers door het dragen van deze schoenen de overwinning behaalden! Na 1500 nam de populariteit van de puntschoen af en werden de neuzen weer ronder. 

Einde van de negentiende eeuw 

We maken wederom een grote sprong door de tijd. Ditmaal zijn we beland in het einde van de negentiende eeuw. De schoen heeft grote veranderingen doorstaan. Door de industriële revolutie werden schoenen namelijk een stuk betaalbaarder en ook makkelijker beschikbaar voor alle lagen van de samenleving. Vanaf 1880 zien we het ontstaan van schoenen specifiek voor de linker- en rechtervoet. Ook werden schoenen niet meer door een schoenmaker op maat gemaakt. Er kwamen gestandaardiseerde maten voor de lengte en breedte van de schoen, die de productie een stuk sneller maakten. Hierdoor was het ook makkelijker om verschillende soorten schoenen te maken voor verschillende soorten activiteiten. Maar verre weg de meest populaire schoen, voor de dames althans, was de laars. Wandelen was een activiteit waar veel aan gedaan werd en een goede laars was daarbij noodzakelijk. In Engeland had je bijvoorbeeld de Adelaide de je aan de zijkant moest dichtrijgen. Ook waren er de Balmorals die zowel door mannen als vrouwen gedragen werden. Deze maakte je aan de voorkant dicht met veters.