Kunstestafette: Iris Schimmel

Na de denderende kunstestafette van Fay Achterhof, is het stokje doorgegeven aan derdejaars Iris Schimmel. Na even getwijfeld te hebben over haar onderwerp koos ze uiteindelijk voor een bijzonder pompstation in het mooie Nijmegen: het Autopalace aan de Muldersweg 16. Wat een manier om de tweede periode van het collegejaar in te luiden. Veel leesplezier! 

Voor mijn onderwerpskeuze blijf ik lekker dicht bij Nijmegen. Sterker nog, dit gebouw is hemelsbreed nog geen 150 meter van mijn huis verwijderd. In eerste instantie kwam ik deze interessante woning – dacht ik toen nog – tegen tijdens een wandeling door de buurt. Tussen de typische Nederlandse bakstenen rijtjeshuizen en enkele hoge flatgebouwen ziet dit lage, wit-gestucte gebouw er misplaatst uit. Vooral de grote glazen en metalen toren die erbovenuit steekt riep vraagtekens bij me op. Elke keer dat ik er voorbij kwam dacht ik toch weer bij mezelf ‘wat een raar ding eigenlijk’. Totdat dit gebouw plotseling genoemd werd in een artikel voor de niet meer bestaande cursus ‘Architectuur in Vogelvlucht’. Blijkt het dus het enige (oude) Nederlandse tankstation te zijn dat tevens een rijksmonument is. 

Het is zeker niet zonder reden dat dit bijzondere gebouw, oorspronkelijk gelegen aan de Graafseweg, een rijksmonument is geworden. In 1936 werd het ontworpen door B.J. Meerman en J. van der Pijll in opdracht van het Amerikaanse benzinebedrijf Texaco. Deze opdracht hebben zij aangenomen net nadat zij terugkwamen van een architectuurstage in Amerika. Het is dan ook niet gek dat het tankstation in Amerikaanse stijl is ingericht. Een familielid van Van der Pijll zegt dat het in hun familie rondgaat dat hij het creatieve genie was van de twee en het meeste heeft bijgedragen aan het unieke ontwerp, maar dat moet wellicht met een korreltje zout genomen worden. Dit tankstation met kiosk en wachtruimte, dit betreft het glazen ronde gedeelte, is gecombineerd met een garagebedrijf en een woning voor de eigenaren. Het ontwerp van het gebouw past geheel in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid dat opkwam in de jaren 20 van de vorige eeuw. De strakke vormgeving van de buitenkant met het wit gestucte baksteen en geometrische vormen, voornamelijk rechthoeken en cirkels, komen overal in het gebouw terug. De meest opvallende elementen aan het gebouw zijn de hoge toren – die toen het gebouw nog zijn originele functie bedroeg in het donker ook licht gaf, wat helemaal te zien was vanuit Grave – en de grote ronde luifel. Door deze twee elementen stond het ook wel bekend als ‘De Pomp van Merkus’ of ‘De vliegende schotel’.

In 1977 slaat het noodlot toe op het benzinestation: de Graafseweg wordt verlegd, waardoor het gebouw aan een kleine, moeilijk te bereiken zijweg van de Muldersweg kwam te liggen. Het tankstation werd gesloten en raakte snel in verval (afb. 2): op een gegeven moment dreigde het zelfs gesloopt te worden. Gelukkig lukte het om het gebouw op de Nijmeegse monumentenlijst te krijgen in 1988, mede door Yop Segers, en werd het station in 1990 zelfs een rijksmonument. Voor een tijd werd het als anti-kraak verhuurd, totdat Koos van Lith het huis kocht. Zijn naam is tevens nog steeds groot in het rood op de façade aanwezig. Hij heeft de restauratie in zijn eigen handen genomen, en daarna heeft hij zijn architectenbureau in de garage en het ronde, glazen deel van het gebouw gevestigd. Met zijn gezin is hij in het woongedeelte van het gebouw getrokken. Hij heeft het ontwerp zo dicht mogelijk bij het originele design weten te houden, wat ik zeker op prijs stel. Een betere functie voor een monument als dit kan ik me niet voorstellen. 

Iris nomineert eerstejaars Sophie Vrehen. We zijn erg benieuwd naar haar favoriete kunstwerk en kunnen niet wachten om erover te lezen. Tot dan!