Er zijn maar weinig landen ter wereld die hun PR zo goed op orde hebben als Italië. Van pizza tot Pisa: het is lastig om bij Italië niet in clichés te vervallen. Dat geldt ook voor de kunst. Denk je aan Italië, dan denk je aan Romeinse ruïnes en renaissanceschilderijen. Gelukkig is de werkelijkheid veel gevarieerder. Italië heeft twintig verschillende regio’s met ieder hun eigen karakter, hun eigen kunstzinnige highlights. Zin om ze te verkennen? In deze ARTikelen maken we een culturele reis langs alle regioni van Italië. Deze week gaan we langs in de noordelijke regio’s; volgende week komt Zuid-Italië aan bod. Pak er dus een Aperol Spritz bij en geniet van al het prachtigs dat La bella Italia te bieden heeft.  

 Valle d’Aosta

Hoofdstad: Aosta

Tip(s): Castello di Fénis & Castello Savoia

Deze deels Franstalige regio ligt verscholen tussen de bergen in het uiterste noordwesten van Italië. Door deze ligging is dit gebied rijk aan kastelen. Sommige zijn eeuwenoud, andere zijn relatief modern. Ben je fan van neogotiek? Bezoek dan vooral het Castello Savoia, gebouwd in opdracht van koningin Margherita (jawel, van de pizza) in 1904. Het Castello di Fénis is daarentegen een echte ridderburcht waarvan de eerste bouwfase al uit de dertiende eeuw stamt.

• 

• 

Piëmont

Hoofdstad: Turijn

Tip(s): Sacra di San Michele

Van rijstvelden tot ijzige gletsjers: Piëmont is een zeer veelzijdige regio. Ook qua kunst kan iedere liefhebber er zijn hart ophalen. Zo ligt zo’n tien kilometer buiten Turijn, boven op de Monte Pirchiriano, het haast futuristisch aandoende kloostercomplex Sacra di San Michele. De abdij is gebouwd tussen de tiende en vijftiende eeuw, waardoor je er zowel romaanse als gotische elementen terug vindt. Door de onwaarschijnlijke ligging en de vele smalle trappetjes en gangen is de Sacra de San Michele niet zelden het decor geweest van mysterieuze verhalen. Zo zou Umberto Eco zich door deze abdij hebben laten inspireren voor zijn wereldberoemde roman De naam van de Roos.

• 

• 

Lombardije

Hoofdstad: Milaan 

Tip(s): Palazzo del Te (Mantua)

Lombardije is het financiële hart van Italië. Hier ligt het winkelparadijs Milaan met haar imposante kathedraal. In Lombardije ligt ook Mantua, de stad die onder kunstgeschiedenisstudenten zeker een belletje moet doen rinkelen. Bezoek zeker het Palazzo del Te. Dit paleis werd in de jaren twintig van de zestiende eeuw gebouwd voor Frederik II van Gonzaga, de markies van Mantua. Tegenwoordig geldt dit monument als een van de beste voorbeelden van maniëristische kunst en architectuur.

• 

• 

Trentino-Zuid-Tirol

Hoofdstad: Trente 

Tip(s): Stadtmuseum Bozen 

Eigenlijk zijn dit twee regio’s in één: het hoofdzakelijk Duitstalige Zuid-Tirol en het Italiaanssprekende Trentino. In Bozen, de hoofdstad van Zuid-Tirol, komen deze twee werelden samen. De stad is volledig tweetalig en ook in de architectuur van de stad kenmerkt zich door grote verscheidenheid. Meer over de geschiedenis van de stad en haar culturele gebruiken leer je in het Stadtmuseum, het oudste museum van de regio. Je vindt hier naast laatmiddeleeuwse en barokke kunst ook objecten die uniek zijn voor deze regio, zoals lokale klederdracht en aardewerk.     

 

• 

• 

Veneto 

Hoofdstad: Venetië 

Tip(s): Palladische villa’s van Veneto 

Venetië behoeft geen introductie. De stad lijkt met haar kleurrijke gevels, paleizen en kanalen haast te zijn ontworpen om te verwonderen. Dat weten helaas ook veel toeristen. In de rest van de regio is gelukkig ook veel te zien. Bij de villa’s van Andrea Palladio (1508-1580) kan iedere architectuurliefhebber zijn hart ophalen. Deze 24 buitenhuizen zijn in het midden van de zestiende eeuw gebouwd in opdracht van de Venetiaanse adel die buiten de stad ook een optrekje wilde hebben. Palladio ontwierp een nieuw type villa dat meer was gericht schoonheid dan op verdediging, zoals dat veelal daarvoor het geval was.

• 

• 

Friuli-Venezia Giulia 

Hoofdstad: Triëst

Tip(s): Museo Revoltella  

Deze regio voelt haast Centraal-Europees aan. Dat is niet vreemd als je bedenkt dat Slovenië en Oostenrijk er om de hoek liggen. De hoofdstad Triëst doet denken aan Wenen, maar dan met een dik mediterraans sausje. En net als in Wenen zijn ook hier veel mooie musea. Voor moderne kunst kan je terecht in het Museo Revoltella, opgericht door de baron Pasqualle Revoltella (1795-1869). In dit museum vind je naast neobarokke stijlkamers ook werken van Italiaanse impressionisten, Oostenrijkse symbolisten en sculpturen uit de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw.

• 

• 

Ligurië

Hoofdstad: Genua 

Tip(s): Bussana Vecchia 

Groene bergen en een blauwe zee kenmerken het smalle Ligurië. In die bergen ligt het dorp Bussana Vecchia. Dit middeleeuwse dorp werd in 1887 getroffen door een aardbeving, wat de plaats tot een ruïne maakte. In de jaren zestig werd het dorp echter herontdekt door kunstenaars die het omtoverden tot een vrijplaats voor artistiekelingen. In de jaren die volgden zijn veel gebouwen door kunstenaars gerenoveerd en opgefleurd met kleurrijke mozaïeken, antieke meubels en schilderijen. Tegenwoordig wonen er nog zo’n zestig mensen in het dorp, die bezoekers graag verwelkomen.

• 

• 

 Emilia-Romagna 

Hoofdstad: Bologna 

Tip(s): mozaïeken van Ravenna 

In het oostelijk deel van Emilia-Romagna hebben de Byzantijnen hun sporen achtergelaten. Hier ligt Ravenna, de stad die in 402 de hoofdstad werd van het West-Romeinse Rijk en ruim een eeuw later werd veroverd door de Byzantijnen. Tot 752 was Ravenna de hoofdstad van de Byzantijnse gebieden in Italië. Dat is nog goed te zien aan alle rijkversierde kerken die in die periode in opdracht van de bisschoppen van Ravenna zijn opgericht. Deze zijn allemaal gedecoreerd met prachtige mozaïeken die je elders in de voormalige Byzantijnse gebieden vaak niet meer tegenkomt.

• 

• 

Toscane 

Hoofdstad: Florence

Tip(s): Montecatini Terme

Er is geen regio in Italië die zoveel kunstschatten herbergt als Toscane. De regio, met steden als Florence, Siena en San Gimignano, wordt terecht gezien als de bakermat van de Italiaanse renaissance. Toscane biedt echter een gevarieerder palet aan erfgoed. Een goed voorbeeld daarvan is Montecatini Terme in het noorden van de regio. Deze stad is groot geworden door haar thermische baden. Met name aan het begin van de twintigste eeuw kwam de beaumonde van Europa naar Montecatini om een helende kuur te ondergaan. De spa’s die nog over zijn representeren die vroegere weelde. Vaak zijn ze classicistisch vormgegeven, maar dan wel met een modieuze dosis Art Nouveau.

• 

• 

Umbrië 

Hoofdstad: Perugia 

Tip(s): Giotto-fresco (Assisi) 

Uit Umbrië komt de heilige Franciscus (1181/82-1226). Zijn geboorteplaats, Assisi, is daarom een van de belangrijkste bedevaartsoorden van Italië. Jaarlijks stromen duizenden pelgrims naar het plaatsje om het graf van de heilige te bezoeken. Op dit graf zijn twee kerken gebouwd: een benedenkerk en een bovenkerk. In de donkere benedenkerk vind je een serie fresco’s over het leven van Franciscus die vermoedelijk door Giotto (1266/67-1337) zijn vervaardigd aan het einde van de dertiende eeuw. Naast deze prachtige muurschilderingen vind je in de basiliek ook fresco’s van Giotto’s leermeester Cimabue en Pietro Lorenzetti.

• 

• 

Nog niet uitgelezen? Volgende week volgt Zuid-Italië met nog meer culturele hoogtepunten. Ciao!