Franjes met de Oranjes

De vlaggen mogen weer uit en de champagne mag ontkurkt worden, want vandaag proosten we op onze koning Willem-Alexander van Oranje-Nassau. Op deze mooie dag viert de vorst namelijk dat hij maar liefst 55 lentes jong is geworden. Met dit belangrijke thema in haar achterhoofd is de redactie van de ARTillerie weer eens de archieven ingedoken en kwam een wel heel fraai ruitersportret tegen van misschien wel de belangrijkste voorouder uit het geslacht Oranje-Nassau: Willem van Oranje zelf.

Deze heerser, geboren in het Duitse Dillenburg (1533) en vermoord in Delft (1584), droeg de titels Prins van Oranje en Graaf van Nassau-Dillenburg. Men kent hem als Willem van Oranje, maar misschien net zo goed als Willem de Zwijger. Hij kreeg deze bijnaam wellicht omdat hij er bekend om stond niet te praten als dat niet hoogst noodzakelijk was en dat hij veel nadacht voordat hij sprak, maar dit is enkel een speculatie. 

Waar het in dit ARTikel om draait, is een ruiterportret t dat omstreeks 1645-1647 van deze man werd geschilderd, hoogstwaarschijnlijk door Anselm van Hulle (1601-1674). Dit portret was onderdeel van een serie ruiterportretten die Van Hulle van de Oranjes schilderde, ruim 60 jaar na Willem de Zwijger zijn dood. Frederik Hendrik van Oranje (1584-1647) was vermoedelijk de opdrachtgever voor deze reeks, aangezien Van Hulle hofschilder was van deze nazaat van Willem van Oranje.

In het portret zien we de Vader des Vaderlands ten voeten uit afgebeeld op een frontaal geschilderd paard. Hij lijkt naar ons toe te rijden, waardoor we ons gelijk betrokken voelen bij dit schilderij. Willem is hier als een soort krijgsheld afgebeeld, wat vooral wordt bewerkstelligd door het prachtige pronkharnas dat hij draagt. Bovendien is er een fel oranje sjerp over zijn rechterschouder gedrapeerd en houdt hij in zijn rechterhand een commandostaf vast. Het schuimbekkende paard dat deze prins draagt kijkt ons recht aan, evenals de vorstelijkheid zelve. Dat dit rossige ros zo hevig aan het speekselen is kan maar één reden hebben, en dat is dat het wordt bereden door een waardig ruiter, die zijn compagnon op zijn gemak laat voelen. De onheilspellende lucht en lichtval worden door deze volksheld doorbroken en hij stelt de toeschouwer, en daarmee het Nederlandse volk, gerust: hij is hier om hen te beschermen. Het zal overigens geen toeval zijn dat het kleurenpalet dat Van Hulle in dit portret gebruikte voornamelijk uit oranjetinten bestaat: een duidelijke verwijzing naar de achternaam die nog vele eeuwen zou voortleven in de Nederlandse koninklijke geschiedenis. 

Alhoewel we koning Willem-Alexander waarschijnlijk niet zo gauw op een strijdros langs de horizon zullen zien hobbelen, wordt het inmiddels wel tijd om de geboortedag van deze nazaat van de Vader des Vaderlands te gaan vieren. Misschien vind je wel precies de kleur van het glazuur van je oranje-tompouce terug in dit ruiterportret van Willem van Oranje, of anders de haarkleur van onze eigen koning wel.