Kunstwerk van de maand: Nelly in Blumen

Er zijn weinig plaatsen in de geschiedenis die zo tegenstrijdig zijn als Duitsland in het Interbellum. Enerzijds ligt het eens zo machtige keizerrijk er verslagen bij, zo net na de Eerste Wereldoorlog. Het land – in allerijl getransformeerd in een democratie –  gaat gebukt onder grote herstelbetalingen. Ook ligt de industrie  in puin en is de inflatie enorm.  Anderzijds is Duitsland – dat nu formeel de Weimar Republiek heet – een cultureel gidsland geworden; het Duits is een modieuze taal en in de Duitse steden wordt de vooruitstrevendste kunst en literatuur geproduceerd. Als reactie op het expressionisme van voor de oorlog, wordt de Nieuwe Zakelijkheid (Neue Sachlichkeit) opgericht. In de schilderkunst doet deze stroming zich gelden door de klare lijnen, een fijne afwerking en bovenal een minder spontaan ogende manier van werken.  

Een van de kunstenaars die wordt gerekend onder de Nieuwe Zakelijkheid is Otto Dix (1891 – 1969). Samen met onder andere Georg Grosz (1893 – 1959) behoort hij tot de politiek geëngageerde vleugel  van de stroming. Het werk van Dix is satirisch, veristisch en rauw. Bovendien zijn Dix’ schilderijen bedoeld om te choqueren:  onderwerpen als oorlogsleed, corruptie en decadentie worden door de kunstenaar niet uit de weg gegaan. 

Het werk dat we in dit ARTikel zullen bespreken, getiteld Nelly in Blumen, is daarentegen veel intiemer en zachtaardige. Dix maakte het schilderij in 1924 en het werd een van zijn grootste successen. Op het schilderij zien de één jaar oude dochter van Dix volledig omringt door kleurrijke flora. Een vertederend beeld, zeker als je weet hebt van de vaderliefde die ervan uit gaat. Tegelijkertijd heeft het werk iets ongemakkelijks. Nelly kijkt ernstig naar de bloem in haar handje alsof ze verstild is in de tijd. Daarbij ziet ze er eerder uit als een pop dan als een meisje. Als het ware oogt ze oud en jong tegelijkertijd. Deze ambigue en tegenstrijdige uiting van leeftijd en levendigheid is typerend voor het werk van Dix. Zonder het misschien te weten geeft Dix op die manier uiting aan zijn tijd.  Een tijd die ook zo door ambiguïteit  tegenstrijdigheid beheerst lijkt te zijn.