Feeling blue today?

Januari is aangebroken, voor velen de ‘blauwste’ maand van het jaar: de feestdagen zijn voorbij, het weer is guur en de zomer is ver te zoeken. En van die goede voornemens? Daarvan zijn er nu weinig meer over. 

Het is dan ook niet voor niets dat een Brits reisbureau – zij het ludiek – de derde maandag van januari heeft uitgeroepen tot Blue Monday: de meest trieste dag van het jaar. 

Om het leed wat te verzachten wijdt de ARTillerie vandaag een ARTikel aan de koele kleur die deze maand siert.  

Blauwe objecten vind je in de natuur maar zelden. Toch kan men al eeuwen blauwe pigmenten winnen uit indigo, waar jarenlang onze spijkerbroeken mee werden gekleurd – tegenwoordig gebeurt dat met synthetische kleurstoffen. De duurste variant van het blauw wordt echter gewonnen uit  Lapis Lazuli; een steen die de basis vormt voor het diepblauwe ultramarijn. Vanaf de late middeleeuwen werd Lapis Lazuli in Europa gebruikt voor verf, al was het niet gemakkelijk om eraan te komen. Het pigment moest namelijk een lange weg afleggen voordat het op het palet van een Italiaanse of Vlaamse meester belandde. De steen werd gedolven in het huidige Afghanistan, waarna het via Arabische, Turkse en Byzantijnse handen in Europa terecht kwam. Maar dan was men er nog niet, want het proces om van de steen een pigment te maken is erg tijdrovend en arbeidsintensief. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de kleur bijzonder kostbaar was en enkel werd voorbehouden aan hele bijzondere onderwerpen: de kleding van de maagd Maria en engelenvleugels. 

Maar ook moderne kunstenaars hebben laten blijken gefascineerd te zijn door het blauw. Bekend is Barnett Newman (1905 – 1970) met zijn Cathedra (‘Gods troon’) uit 1951. De kunstenaar wilde met dit werk het sublieme aanspreken; het gevoel dat je iets bekijkt wat niet met het verstand in te kaderen is. Sta je voor het werk dan is dat ook aardig gelukt. Je wordt haast in het blauw gezogen. Dat komt omdat het met een speciale techniek is  aangebracht. Hierdoor zie je verschillende schakeringen in het blauw. De kleur lijkt bijna te leven, maar gelukkig wordt ze doorklieft door de witte en rode streep zodat de beschouwer net niet helemaal verdrinkt in de onmetelijke zee van het blauw. 

Een kunstenaar die eveneens het blauw bewonderde was Yves Klein (1928 – 1962). Hij draagt de eer de enige kunstenaar te zijn die een eigen kleur ontwikkeld heeft: #002FA7, beter bekend als het diepblauwe Yves Klein blauw. De kunstenaar  ontwikkelde de kleur samen met de Parijse verfhandelaar Edouard Adam, waarna het in 1960 gepatenteerd werd. Naar het schijnt zou Klein zijn inspiratie hebben gehaald uit de luchten rondom Nice, waar hij opgroeide.